Tegenstanders uit hun evenwicht brengen, hen vloeren en in de houdgreep nemen. En dan wachten op het sein van hun overgave of het tot tien tellen van de scheidsrechter. Na zo’n strijd zit je judopak altijd veromfraaid en je haren door de war, maar dat doet er helemaal niet meer toe zodra de scheidsrechter jouw hand als winnaar in de lucht steekt.

In mijn jonge jaren stuurden mijn ouders mij naar judo. Ik kreeg les van een judoka die later meerdere keren Nederlands Kampioen werd en ook op wereldniveau meedeed. Wat ik daar aan prestaties tegenover kan stellen zijn wat eerste, tweede en derde prijzen in de regio waar ik opgroeide.

Respectvolle buiging

Wat ik mij zo’n 45 jaar later nog haarscherp herinner, is mijn eerste judoles. Die begint steevast met een buiging op de mat. De leerlingen maken een diepe hoofdbuiging naar hun judoleraar. De judoleraar maakt een diepe hoofdbuiging naar zijn leerlingen. Voordat je je tegenstander bij zijn revers vastpakt en uit zijn evenwicht brengt, maak je een respectvolle buiging naar elkaar. Pas daarna mag je elkaar letterlijk te lijf gaan. Weiger je eerst voor je tegenstander te buigen dan stuurt de scheidsrechter je naar huis.

Speel niet op de persoon, maar op de bal

Respectvol omgaan met je tegenstander is niet alleen voorbehouden aan Japanse vechtsporten. In mijn opleiding tot NLP Master Practitioner als onderdeel van mijn mediation-vaardigheden komt deze basishouding ook terug. Eén van de uitgangspunten in NLP luidt: “Elk gedrag heeft een positieve intentie: accepteer de persoon en verander het gedrag.” En in de gedragsregels voor advocaten staat ondermeer: “In het belang van de rechtzoekenden en van de advocatuur in het algemeen streven advocaten naar een onderlinge verhouding die berust op welwillendheid en vertrouwen.” Oftewel: ‘Speel niet op de persoon, maar op de bal.’

In deze tijden verbaas ik me wel eens over de opstelling waarmee politieke, maatschappelijk en juridische debatten worden gevoerd. Juist als in een debat geen respect voor elkaar wordt getoond, dreigt dat de ontsporen en het leidt dan tot niets anders dan tot nog meer frustraties. Bij wederzijds respect wordt er ook bij verhitte discussies naar elkaar geluisterd en ingeleefd. Als respect eenmaal wegvalt, leidt een debat tot niets.

Assertief vanuit je eigen kracht

Zeker, ik weet dat mensen ook slecht kunnen zijn. Ook ik ben wel eens tegen mensen aangelopen voor wie ik door hun kwaadaardige houding en gedrag mijn vertrouwen en respect verloor. Als je weet dat je niet gehoord zult worden en elke discussie vruchteloos zal blijven, is de enige oplossing zo snel mogelijk afstand nemen.

Betekent dit nu dat je niet voor jezelf of voor anderen mag opkomen? Integendeel. Vertoont iemand ongewenst gedrag dan zal ik de eerste zijn om je aan te moedigen de ander precies hierop aan te spreken. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Probeer het maar eens en je zult versteld staan van de impact.