Onderwijspersoneel heeft ook ontslagbescherming

Binnen het arbeidsrecht vormt de juridische positie van onderwijspersoneel een eigen categorie. Personeel dat werkzaam is in het onderwijs was lange tijd onderworpen aan afwijkende ontslagregels ten opzichte van “gewone” werknemers. Bovendien is een deel van het onderwijspersoneel werkzaam bij de overheid, waarop het regime van het (nieuwe) ambtenarenrecht van toepassing is. Zoek je een advocaat onderwijsrecht? Swart Legal heeft bijzondere kennis en ervaring met deze speciale rechtspositie van onderwijspersoneel.

De eerste vraag die wij aan cliënten uit het onderwijs stellen is of dat er sprake is van een arbeidsovereenkomst als werknemer dan wel een aanstelling als ambtenaar. Ook als partijen met elkaar een arbeidscontract lijken te hebben gesloten, kan er toch strikt genomen sprake zijn van een aanstelling als ambtenaar. Doorslaggevend evenwel is volgens vaste rechtspraak of de statuten van de onderwijsinstelling aan de overheid een overwegende invloed geven op de doelstelling, het beheer en het beleid (CRVB: 2007: DB4033).

In het onderwijs is een wezenlijk deel van de rechtspositie van onderwijzend personeel vastgelegd in cao’s. Voor het primair onderwijs is dat de cao-po, voor het voortgezet onderwijs is dat de cao-vo. Voor onderwijzend personeel in het HBO is dat de cao-hbo en voor het onderwijzend personeel in het wetenschappelijk onderwijs is dat de cao-wo.

Het ontslagrecht voor onderwijzend personeel

Per 1 juli 2015 is de Wet Werk en Zekerheid in werking getreden. Tot dan had het onderwijspersoneel in het bijzonder onderwijs wettelijk geen preventieve ontslagbescherming doordat in het buitengewoon besluit arbeidsverhoudingen 1945 (BBA) het onderwijspersoneel was uitgezonderd van de verplichting om vooraf van UWV Werkbedrijf toestemming te verkrijgen voor opzegging van het dienstverband.

Sinds de inwerkingtreding van de Wet Werk en Zekerheid per 1 juli 2015 valt het onderwijspersoneel dat werkzaam is in het bijzonder onderwijs onder dezelfde preventieve wettelijke ontslagbescherming als alle overige werknemers. Dat brengt onder meer met zich mee dat voor ontslag voortaan instemming zal zijn vereist van de betrokken werknemer dan wel de kantonrechter of het UWV vooraf op één van de in de wet genoemde limitatieve gronden toestemming voor ontslag zal moeten verlenen. Ook heeft onderwijspersoneel dat wordt ontslagen en dat twee jaar of langer bij dezelfde werkgever werkzaam is, voortaan aanspraak op de wettelijke transitievergoeding. De onderhandelingspositie van partijen is daardoor ook veranderd.

Lees ook: Alles wat je moet weten over de transitievergoeding

Doordat de WWZ van toepasssing is geworden op het onderwijspersoneel in het bijzonder onderwijs, is de verwachting dat de commissies van beroep in de meeste cao’s zullen sneuvelen. De wetgever ziet geen wettelijke basis meer voor de bekostigingsvoorwaarden dat scholen zich verplicht moeten aansluiten bij een commissie van beroep. De WWZ staat weliswaar de mogelijkheid toe dat in een cao afspraken worden gemaakt over een eigen rechtsgang. Naar verwachting zullen veruit de meeste ontslagprocedures evenwel voortaan langs de gewone rechter of het UWV werkbedrijf lopen.

Voor onderwijspersoneel dat werkzaam is in het openbaar onderwijs is sinds 1 januari 2020 de Wet Normalisering Rechtspositie Ambtenaren van toepassing. Ook deze wetgeving schakelt de rechtspositie van onderwijspersoneel dat werkzaam is in het openbaar onderwijs in grote mate gelijk aan die van werknemers met een arbeidscontract.

Disfunctioneren in het onderwijs

Speciale aandacht verdient de wijze waarop onderwijspersoneel bij disfunctioneren vaak wordt ontslagen. Voor ontslag wegens disfunctioneren vereisen de wet en vaste rechtspraak een grote mate van zorgvuldigheid. Vaak wordt over het hoofd gezien dat de vereiste basiscompetenties waarop het functioneren dient te worden beoordeeld, zijn vastgelegd in de wet BIO. Daarnaast geldt dat sprake moet zijn van zorgvuldig gevoerde functionerings- en beoordelingsgesprekken waarbij het functioneren moet worden beoordeeld aan de hand van vereiste competenties, waarbij hoor- en wederhoor dient plaats te vinden en die schriftelijk moeten worden vastgelegd. Ook dient bij disfunctioneren eerst een verbetertraject te worden aangeboden en gevolgd en moet eerst worden gezocht naar eventueel ander passend werk. De toetsing op deze ontslaggrond is in het openbaar onderwijs en in het bijzonder onderwijs vergelijkbaar.

Ziekte en arbeidsongeschiktheid in het onderwijs

Het is bekend dat het geven van onderwijs soms emotioneel zwaar kan zijn en nog wel eens leidt tot uitval wegens spanningsklachten en/of burn-out. Met het begeleiden van ziekte- en arbeidsongeschiktheidssituaties in het onderwijs hebben onze advocaten bij uitstek veel kennis en ervaring. Dat geldt zowel voor het wettelijke re-integratietraject, eventuele loonsancties, het aanvragen van deskundigenoordelen als de mogelijkheden om te komen tot een beëindiging van het dienstverband met behoud van uitkering.

Lees ook: De rechten en plichten van de werknemer bij burn-out

Bovenwettelijke uitkeringen in het onderwijs

Wettelijk is geregeld dat onderwijsinstellingen eigenrisicodrager zijn voor de WW en ZW. Bovendien kennen de meeste onderwijs-cao’s aanspraken op aanvullende uitkeringen. Universiteiten, HBO-instellingen en MBO-instellingen betalen zowel WW als wachtgeld zelf. Onderwijsinstellingen in het voortgezet onderwijs betalen een deel zelf en het overige wordt vereffend binnen de sector, bijvoorbeeld via een participatiefonds. Deze participatiefondsen hebben tegenover de onderwijsinstelling vaak eigen toetsingsmaatstaven, waaronder een onvermijdbaarheidstoets en de voorwaarde dat eerst een aanbod moet zijn gedaan voor outplacement.

Vanwege dit eigen risicodragerschap zijn onderhandelingen over het beëindigen van het dienstverband in het onderwijs extra interessant. Werkgevers in het onderwijs hebben als gevolg hiervan extra grote belangen om te voorkomen dat werknemers die worden ontslagen gedurende een langere periode gebruik maken van een WW- of ZW-uitkering. Bij onderhandelingen over beëindigingen van dienstverbanden zijn hierdoor speciale regelingen te treffen. Denk hierbij aan bepalingen waarbij een gedeelte van de contante waarde van een eventuele WW- of ZW-uitkering aan de werknemer ter beschikking wordt gesteld in ruil voor afstand van het doen van beroep op zo’n uitkering. Swart & De Schepper Advocaten heeft hiermee de benodigde kennis en ervaring.

Flexibiliteit in het onderwijsrecht

Vanwege de invoering van de WWZ sinds 1 juli 2015 is meer aandacht gekomen voor de vraag hoe binnen het onderwijs arbeidsverhoudingen juridisch zo flexibel mogelijk kunnen worden ingericht. Veel onderwijsinstellingen werken immers met proeftijdaanstellingen en tijdelijke arbeidscontracten voordat een vast dienstverband wordt aangegaan. Ook wordt steeds meer gewerkt met ZZP-ers en payroll-constructies. Swart Legal heeft met deze juridische vormgevingen specialistische kennis en ervaring.

Jouw advocaat onderwijsrecht

Onze advocaten staan dagelijks werknemers uit het onderwijs bij en zijn volledig op de hoogte van alle ins en outs van hun bijzondere rechtsposite. Ben je werkzaam in het onderwijs en dreig je ontslagen te worden? Informeer vrijblijvend naar je mogelijkheden, bel 085 - 020 10 10 en vraag naar advocaat onderwijsrecht mr. Roy Teiken, afkomstig uit het onderwijs en bekend met de wereld van het onderwijs.